Islamski finansijski sistem se smatra jednim od najsamostalnijih sistema, sa najplemenitijem ciljem. Plemeniti Kur'an to potvrđuje u riječima Uzvišenog kada govori o imetku: „Da ne bi prelazio samo iz ruku u ruke bogataša vaših“1, pa je islamska kultura težila obaveznosti korišćenja finansija od strane svih ljudi, i da se ista ne zadrži u rukama bogataša samo.
Bejtul-mal muslimana ili ministarstvo finansija (po savremenoj terminologiji) jeste ustanova koja nadgleda ono što od imetaka pristiže (u državnu blagajnu, op), i ono što se od tih sredstava finansira od raznih projekata. Sve se to dešava pod pokroviteljstvom halife, ili hakima (vladara), ili valija (namjesnika), koji to stavljaju tamo gdje je Uzvišeni Allah naredio da se stavi, a što koristi islamskom ummetu i udovoljava njegovim potrebama.
Od glavnih izvora Bejtul-mala su: zekat, haradž (porez na zemlju), džizja, ganima, fej’, i vakuf. Također, od specifičnosti Bejtul-mala jeste i to da svaki imetak koji je pravo muslimana, ali njegov vlasnik nije poznat, on pripada Bejtul-malu, jer svako pravo (imetak) koje se mora usmjeriti u koristi muslimana, to je obaveza Bejtul-mala.
Shodno ovoj definiciji, Bejtul-mal u naše vrijeme kombinira funkcije Ministarstva finansija i Centralne banke.
Rashod Bejtul-mala je ograničen u sljedećim stvarima: primanja (plate) državnih uposlenika kao što su: valije (namjesnici), kadije (sudije), i ostali zaposlenici, a od kojih je i halifa ili hakim. Zatim, primanja (plate) vojnih lica od visokorangiranih činovnika, pa do običnih vojnika. Također, pripremanje vojske i finansiranje općih projekata. Isto tako, finansiranje socijalnih ustanova i centara, kao što su bolnice, ambulante isl. Pored pomenutog, tu je i zbrinjavanje siromaha, jetima, udovica, i svakog onog ko ne posjeduje hranitelja, pa država je ta koja preuzima tu obavezu.
Od prethodnog izlaganja može se zaključiti to da je islamska kultura i civilizacija ta koja je prva zakoračala ka uređivanju finansjiskih izvora i rashoda jedne države.
Muslimani su, još za života Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, osnovali Bjetul-mal. Vjerovjesnik, sallallahu alejhi ve sellem, bi za provincije imenovao namjesnike i zadaća svakog od tih namjesnika bila je da sakuplja sadake, džizju, petine od ratnog plijena, i haradž. A nekada bi Vjerovjesnik, sallallahu alejhi ve sellem, slao sakupljača koji je bio određen za neke krajeve, kao što je to učinio sa Mu'azom ibn Džebelom, onda kada ga je poslao u Jemen da sakupi sadake od njegovih namjesnika koji su bili tamo.
Kada su se, u periodu pravednog hilafeta, islamska osvajanja proširila, a posebno za vrijeme hilafeta Omera i Osmana, radijellahu anhuma, bilo je normalno da se sav taj imetak prenosi u tadašnji centar hilafeta, Medinu, što je natjeralo Omera, radijellahu anhu, da odmah osnuje sistem ureda (komora), radi rukovođenja i usklađivanja državnih institucija poput Bejtul-mala i drugih.
Omerova politika je počivala na tome da ne gomila imetak, naprotiv, sav imetak bi se raspoređivao i dijelio prema prioritetima, otpočinjajući sa najzaslužnijima i najpoterbnijima.
Također, i Alija ibn Ebi Talib, radijellahu anhu, bi raspodjeljivao imetak iz Bejtul-mala svake džume, sve dok ne bi od toga ništa ostalo, a sve to iz straha od iskušenja koja imetak donosi vladaru i njegovom stadu.
Izvor: Islamstory.com
Bilješka:
1 El-Hašr, 7.
