Izgradnja doma || 12. savjet: Izučavanje šerijatskih propisa vezanih za dom

Od toga je i:

Namaz kod kuće:

• Što se tiče čovjeka: o njemu je Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, kazao:

„Ljudi, klanjajte u svojim kućama! Najvredniji namaz je namaz čovjeka koga on obavi u svojoj kući, izuzev obligatno propisanog namaza (farza, op.M).“¹ , znači da si obavezan klanjati farz namaz u mesdžidu (džamiji) osim ako imaš opravdanje za izostanak.

• Što se tiče žene: što je mjesto njenog namaza skrivenije to je bolje i vrijednije zbog riječi Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem:

„Najbolji mesdžid (tj. mjesto) za namaz žene su njihove kuće.“²

• Da u njegovoj kući drugi mimo njega ne predvodi u namazu, niti da sjedi na njegovom mjestu osim njegovom dozvolom, jer je Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, kazao:

„Nemoj imamiti čovjeku u njegovoj kući, niti na njegovom posjedu, niti sjediti na njegovom odabranom mjestu u njegovoj kući, izuzev ako ti on to dozvoli – ili: sa njegovom dozvolom.“³ Što znači da neće istupati ispred njega u imametu, makar bio učeniji od njega, u njegovom posjedu, ili tamo gdje ima vlast kao što je to na primjer čovjek u svojoj kući, ili imam u džamiji. Isto tako nikom nije dozvoljeno da sjedi na mjesto koje je namijenjeno samo za domaćina, bilo da je u pitanju fotelja, poseban krevet i sl.

Traženje dozvole za ulazak:

Rekao je Uzvišeni Allah:

يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لَا تَدۡخُلُواْ بُيُوتًا غَيۡرَ بُيُوتِكُمۡ حَتَّىٰ تَسۡتَأۡنِسُواْ وَتُسَلِّمُواْ عَلَىٰٓ أَهۡلِهَاۚ ذَٰلِكُمۡ خَيۡرٞ لَّكُمۡ لَعَلَّكُمۡ تَذَكَّرُونَ٢٧ فَإِن لَّمۡ تَجِدُواْ فِيهَآ أَحَدٗا فَلَا تَدۡخُلُوهَا حَتَّىٰ يُؤۡذَنَ لَكُمۡۖ وَإِن قِيلَ لَكُمُ ٱرۡجِعُواْ فَٱرۡجِعُواْۖ هُوَ أَزۡكَىٰ لَكُمۡۚ وَٱللَّهُ بِمَا تَعۡمَلُونَ عَلِيمٞ٢٨

„O vi koji vjerujete, u tuđe kuće ne ulazite dok dopuštenje ne zatražite i dok ukućane ne poselamite; to vam je bolje, da biste se prisjetili i pouku primili! A ako u njima nikoga ne nađete, ne ulazite u njih dok vam se ne dopusti; a ako vam se rekne: ‘Vratite se!’, vi se vratite, to je vama čednije, a Allah ono što radite dobro zna.“ ⁴

I rekao je:

۞ وَأۡتُواْ ٱلۡبُيُوتَ مِنۡ أَبۡوَٰبِهَاۚ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ لَعَلَّكُمۡ تُفۡلِحُونَ ١٨٩

„U kuće ulazite na vrata njihova i Allaha se bojte da biste uspjeli.“ ⁵

• Dozvola za ulazak u nenastanjene kuće bez prethodnog izuna, ako je u njima za onoga koji ulazi neka potreba, poput kuće koja je predviđena za goste, rekao je Uzvišeni Allah:

لَّيۡسَ عَلَيۡكُمۡ جُنَاحٌ أَن تَدۡخُلُواْ بُيُوتًا غَيۡرَ مَسۡكُونَةٖ فِيهَا مَتَٰعٞ لَّكُمۡۚ وَٱللَّهُ يَعۡلَمُ مَا تُبۡدُونَ وَمَا تَكۡتُمُونَ٢٩

„Nije vam grijeh da ulazite u nenastanjene kuće u kojima se nalaze stvari vaše, a Allah zna ono što javno pokazujete i ono što krijete.“ ⁶

• Nesustezati se od jela kod svoje rodbine, prijatelja, i tamo gdje čovjek može ući u posjedima svojih bližnjih i prijatelja, ako oni to dozvoljavaju bez smetnje, rekao je Uzvišeni:

لَّيۡسَ عَلَى ٱلۡأَعۡمَىٰ حَرَجٞ وَلَا عَلَى ٱلۡأَعۡرَجِ حَرَجٞ وَلَا عَلَى ٱلۡمَرِيضِ حَرَجٞ وَلَا عَلَىٰٓ أَنفُسِكُمۡ أَن تَأۡكُلُواْ مِنۢ بُيُوتِكُمۡ أَوۡ بُيُوتِ ءَابَآئِكُمۡ أَوۡ بُيُوتِ أُمَّهَٰتِكُمۡ أَوۡ بُيُوتِ إِخۡوَٰنِكُمۡ أَوۡ بُيُوتِ أَخَوَٰتِكُمۡ أَوۡ بُيُوتِ أَعۡمَٰمِكُمۡ أَوۡ بُيُوتِ عَمَّٰتِكُمۡ أَوۡ بُيُوتِ أَخۡوَٰلِكُمۡ أَوۡ بُيُوتِ خَٰلَٰتِكُمۡ أَوۡ مَا مَلَكۡتُم مَّفَاتِحَهُۥٓ أَوۡ صَدِيقِكُمۡۚ لَيۡسَ عَلَيۡكُمۡ جُنَاحٌ أَن تَأۡكُلُواْ جَمِيعًا أَوۡ أَشۡتَاتٗاۚ فَإِذَا دَخَلۡتُم بُيُوتٗا فَسَلِّمُواْ عَلَىٰٓ أَنفُسِكُمۡ تَحِيَّةٗ مِّنۡ عِندِ ٱللَّهِ مُبَٰرَكَةٗ طَيِّبَةٗۚ كَذَٰلِكَ يُبَيِّنُ ٱللَّهُ لَكُمُ ٱلۡأٓيَٰتِ لَعَلَّكُمۡ تَعۡقِلُونَ٦١

„Nije grijeh slijepom, niti je grijeh bromom, niti je grijeh bolesnom, a niti vama samima da jedete u kućama vašim, ili u kućama očeva vaših, ili u kućama majki vaših, ili u kućama braće vaše, ili u kućama sestara vaših, ili u kućama amidža vaših, ili u kućama tetaka vaših po ocu, ili u kućama daidža vaših, ili u kućama tetaka vaših po majci, ili onih čiji su ključevi u vas ili u prijatelja vašeg; nije vam grijeh da jedete zajednički ili pojedinačno.“ ⁷

• Naredba djeci i kućnim pomoćnicima da bez dozvole nipošto ne ulaze u spavaće sobe roditelja kada je uobičajeno vrijeme za spavanje ili odmaranje: prije sabahskog namaza, u periodu kajlule, i nakon jacijskog namaza, sve to iz bojazni da ne ugledaju ono što ne bi trebali; a mimo tih perioda ako bi se dogodilo da bez dozvole uđu i ugledaju takvo što, onda nema grijeha jer su oni od onih koji često ulaze, rekao je Uzvišeni Allah:

يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لِيَسۡتَ‍ٔۡذِنكُمُ ٱلَّذِينَ مَلَكَتۡ أَيۡمَٰنُكُمۡ وَٱلَّذِينَ لَمۡ يَبۡلُغُواْ ٱلۡحُلُمَ مِنكُمۡ ثَلَٰثَ مَرَّٰتٖۚ مِّن قَبۡلِ صَلَوٰةِ ٱلۡفَجۡرِ وَحِينَ تَضَعُونَ ثِيَابَكُم مِّنَ ٱلظَّهِيرَةِ وَمِنۢ بَعۡدِ صَلَوٰةِ ٱلۡعِشَآءِۚ ثَلَٰثُ عَوۡرَٰتٖ لَّكُمۡۚ لَيۡسَ عَلَيۡكُمۡ وَلَا عَلَيۡهِمۡ جُنَاحُۢ بَعۡدَهُنَّۚ طَوَّٰفُونَ عَلَيۡكُم بَعۡضُكُمۡ عَلَىٰ بَعۡضٖۚ كَذَٰلِكَ يُبَيِّنُ ٱللَّهُ لَكُمُ ٱلۡأٓيَٰتِۗ وَٱللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٞ٥٨

„O vjernici, neka od vas u tri slučaja zatraže dopuštenje da vam uđu oni koji su u posjedu vašem i oni koji još nisu spolno zreli: prije jutarnjeg namaza, i kada u podne odložite odjeću svoju, i poslije obavljanja noćnog namaza. To su tri doba kada niste obučeni, a u drugo doba nije ni vama ni njima grijeh, ta oni kod vas često ulaze, a i vi jedni kod drugih ulazite. Tako vam Allah objašnjava propise! A Allah je Onaj Koji sve zna i mudar je.“ ⁸

• Zabrana provirivanja u tuđe kuće bez njihove dozvole; od Ebu Hurejre, radijellahu anhu, se prenosi da je Vjerovjesnik, sallallahu alejhi ve sellem, kazao:

„Ko proviri u kuću drugih ljudi bez njihove dozvole, pa mu oni izbiju oko, nisu dužni platiti mu odštetu, a niti on ima pravo na odmazdu.“ ⁹

• Žena koja je u iddetu/čekanju (nakon opozivnog razvoda) ne smije izlaziti niti se izgoniti iz svoje (tj. muževe) kuće sve dok traje iddet, uz to muž je dužan da je izdržava kao i obično, rekao je Uzvišeni Allah:

يَٰٓأَيُّهَا ٱلنَّبِيُّ إِذَا طَلَّقۡتُمُ ٱلنِّسَآءَ فَطَلِّقُوهُنَّ لِعِدَّتِهِنَّ وَأَحۡصُواْ ٱلۡعِدَّةَۖ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ رَبَّكُمۡۖ لَا تُخۡرِجُوهُنَّ مِنۢ بُيُوتِهِنَّ وَلَا يَخۡرُجۡنَ إِلَّآ أَن يَأۡتِينَ بِفَٰحِشَةٖ مُّبَيِّنَةٖۚ وَتِلۡكَ حُدُودُ ٱللَّهِۚ وَمَن يَتَعَدَّ حُدُودَ ٱللَّهِ فَقَدۡ ظَلَمَ نَفۡسَهُۥۚ لَا تَدۡرِي لَعَلَّ ٱللَّهَ يُحۡدِثُ بَعۡدَ ذَٰلِكَ أَمۡرٗا١

„O Vjerovjesniče, kad htjednete žene pustiti, vi ih u vrijeme kad su čiste pustite, i brojte to vrijeme (tj. iddet), i Allaha, Gospodara svoga, bojte se. Ne izgonite ih iz kuća njihovih, a ni one neka ne izlaze, osim ako očito sramno djelo učine. To su Allahove granice. Onaj koji Allahove propise krši, sam sebi je zulum učinio. Šta znaš, Allah će, možda, poslije toga nešto novo odrediti!?“ ¹⁰

• Dozvola da čovjek bojkotuje svoju ženu ako je neposlušna unutar kuće, ili van kuće ako je u tome šerijatska korist.

Što se tiče bojkota kod kuće o tome je Uzvišeni Allah kazao:

ٱلرِّجَالُ قَوَّٰمُونَ عَلَى ٱلنِّسَآءِ بِمَا فَضَّلَ ٱللَّهُ بَعۡضَهُمۡ عَلَىٰ بَعۡضٖ وَبِمَآ أَنفَقُواْ مِنۡ أَمۡوَٰلِهِمۡۚ فَٱلصَّٰلِحَٰتُ قَٰنِتَٰتٌ حَٰفِظَٰتٞ لِّلۡغَيۡبِ بِمَا حَفِظَ ٱللَّهُۚ وَٱلَّٰتِي تَخَافُونَ نُشُوزَهُنَّ فَعِظُوهُنَّ وَٱهۡجُرُوهُنَّ فِي ٱلۡمَضَاجِعِ وَٱضۡرِبُوهُنَّۖ فَإِنۡ أَطَعۡنَكُمۡ فَلَا تَبۡغُواْ عَلَيۡهِنَّ سَبِيلًاۗ إِنَّ ٱللَّهَ كَانَ عَلِيّٗا كَبِيرٗا٣٤

„One čije neposlušnosti se pribojavate vi posavjetujte, a onda napustite postelje njihove, pa ih i udarite!“ ¹¹

A što se tiče bojkotovanja izvan kuće, dokaz tome je ono što se prenosi kada je Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, bojkotovao svoje žene dok su one bile u svojim sobama, on se izolirao u svojoj sobi koja je bila odvojena od soba njegovih žena. ¹²

• Ne treba zanoćiti sam u kući; od Abdullaha b. Omera, radijellahu anhuma, se prenosi da je Vjerovjesnik, sallallahu alejhi ve sellem „zabranio samoću; da čovjek zanoći ili putuje sam.“ ¹³ Ova zabrana je zbog toga što samoća sadrži potištenost, bojazan i dr., kao što je na primjer napad neprijatelja, lopova, ili bolest; a prisutnošću druge osobe može sve to otkloniti od sebe, ili barem umanjiti.

• Ne spavati na stropu (krovu) bez ograda kako bi se sačuvao pada. Rekao je Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem: „Ko bude spavao na stropu kuće koji nema zida ili ograde, (ukoliko padne) niko za njega neće biti odgovoran.“¹⁴ Komentirajući ovaj hadis imam El-‘Ajni je kazao: „To je zbog toga što se spavač okreće tokom spavanja, pa ako se nalazi na stropu kuće koji nema zida, ili ograde koja će ga sačuvati i spriječiti od padanja, postoji mogućnost da padne, te zbog toga umre; tada niko ne bi bio odgovoran za njegovu smrt, zato jer je bio nemaran u svom neispravnom oslanjanju na Allaha, ostavljajući sebebe pomoću kojih bi ga On Uzvišeni čuvao.“¹⁵

• Kada mačka popije iz posude ona ne postaje nečistom, niti hrana kada od nje nešto pojede. Od Abdullaha b. Ebi Katade, on od njegovog oca da mu je prinešena posuda iz koje je popila mačka, te je počeo da se iz nje abdesti, pa mu rekoše: ‘O Ebu Katade, iz nje je pila mačka!’ a on im odgovori: ‘Čuo sam Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, da kaže: „Mačka se ubraja u ukućane, jer je ona od onih koji se često kreću među vama.“ ¹⁶, u drugom rivajetu: „Nije ona nečista, već je ona od onih koji se mnogo kreću među vama.“ ¹⁷

Autor: šejh Muhammed Salih El-Munedžid
Iz djela “40 savjeta kako popraviti dom”, četvrto poglavlje: Šerijatska edukacija u kući, str. 47.
Kompletan serijal na linku ovdje.
Prevod i priprema: Menhedž