Liječenje mahana i greški, a ne njihovo zataškivanje, predstavlja Allahov sunnet u odgoju ashaba, radijallahu anhum, na rukama najvećeg odgajatelja, Allahovog poslanika Muhammeda, sallallahu alejhi ve sellem.
Primjera je puno. Uzmi, kao jedan od tih primjera, riječi Uzvišenog:
يَسْأَلُونَكَ عَنِ الْأَنفَالِ ۖ قُلِ الْأَنفَالُ لِلَّـهِ وَالرَّسُولِ ۖ فَاتَّقُوا اللَّـهَ وَأَصْلِحُوا ذَاتَ بَيْنِكُمْ ۖ وَأَطِيعُوا اللَّـهَ وَرَسُولَهُ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ
“Pitaju te o plijenu. Reci: ‘Plijen pripada Allahu i Poslaniku.’ Zato se bojte Allaha i izgladite međusobne razmirice, i pokoravajte se Allahu i Njegovu Poslaniku, ako ste pravi vjernici.” (Enfal, 1)
Jasno i decidno liječenje upućeno svim vjernicima pored toga što su samo trojica njih bili ti koji su postavili pitanje. Pored toga objavljena je čitava sura, a to je sura u kojoj se govori o bitci na Bedru a koja otpočinje riječima “Pitaju te o plijenu.” Uzvišeni generalizuje ovu tematiku1 kako bi njeno rješenje bilo odlučno:
قُلِ الْأَنفَالُ لِلَّـهِ وَالرَّسُولِ ۖ فَاتَّقُوا اللَّـهَ وَأَصْلِحُوا ذَاتَ بَيْنِكُمْ ۖ وَأَطِيعُوا اللَّـهَ وَرَسُولَهُ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ إِذَا ذُكِرَ اللَّـهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ وَإِذَا تُلِيَتْ عَلَيْهِمْ آيَاتُهُ زَادَتْهُمْ إِيمَانًا وَعَلَىٰ رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ
“ Reci: ‘Plijen pripada Allahu i Poslaniku.’ Zato se bojte Allaha i izgladite međusobne razmirice, i pokoravajte se Allahu i Njegovu Poslaniku, ako ste pravi vjernici. Pravi vjernici su samo oni čija se srca strahom ispune kad se Allah spomene, a kad im se riječi Njegove kazuju, vjerovanje im učvršćuju i samo se na Gospodara svoga oslanjaju.” (Enfal, 1-2)
Težak govor i velika prijetnja kako bi se odgojio džemat muslimana bez okolisanja.
Obrazlažući događaj na Uhudu Uzvišeni kaže:
إِنَّ الَّذِينَ تَوَلَّوْا مِنكُمْ يَوْمَ الْتَقَى الْجَمْعَانِ إِنَّمَا اسْتَزَلَّهُمُ الشَّيْطَانُ بِبَعْضِ مَا كَسَبُوا ۖ وَلَقَدْ عَفَا اللَّـهُ عَنْهُمْ ۗ إِنَّ اللَّـهَ غَفُورٌ حَلِيمٌ
„One među vama koji su uzmakli na dan kad su se dvije vojske sukobile, uistinu je šejtan naveo da posrnu, zbog onoga što su prije počinili. A Allah im je već oprostio jer – Allah prašta i blag je.” (Alu Imran, 155)
Govoreći o istoj bitci Uzvišeni takođe kaže:
مِنكُم مَّن يُرِيدُ الدُّنْيَا وَمِنكُم مَّن يُرِيدُ الْآخِرَةَ
„Jedni od vas su željeli dunjaluk, a drugi ahiret.” (Alu Imran, 152)
To je Božanski put u odgoju… nema prikrivanja greški niti njihovo opravdavanje, već brzo i kategoričko liječenje i ispravka istih.
Pogledaj još jasniji primjer:
To je priča plemena Benu Ubejrika i krađa hrane i oružja iz kuće Rifa’a ibn Numana. Nakon što je čovjek od muslimana iz plemena Benu Ubejrik ukrao hranu i oružje optužen je čovjek od Jevreja po imenu Zejd ibn Semin. Došli su jevreji Poslaniku, sallallahu alejhi ve sellem, a došli su i muslimani, enasrije, braneći pleme Benu Ubejrik. Ispred njih je istupio Esir ibn Urve koji je govorio pred Allahovim Poslanikom, sallallahu alejhi ve sellem. Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, je opravdao muslimana zbog njegovog spoljašnjeg stanja a optužba je pala na Jevreja koji je bio nevin jer je u njegovoj kući nađena hrana i oružje. Naime, Bešir ibn Ubejrik je bacio ukradeno oružje i hranu u kuću ovog Jevreja. Povodom toga Uzvišeni Allah je objavio deset ajeta koji se uče i koji će se učiti sve do Sudnjeg dana, u kojima objelodanjuje nevinost Jevreja i optužbu potvrđuje kradljivcu od muslimana.
Čitaj zajedno sa mnom ove riječi Uzvišenog u rješenju ovog problema. Posmatraj zajedno sa mnom ovu potpuno jasnoću, otvorenost i odlučnost u rješavanju pomenutog problema.
إِنَّا أَنزَلْنَا إِلَيْكَ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ لِتَحْكُمَ بَيْنَ النَّاسِ بِمَا أَرَاكَ اللَّـهُ ۚ وَلَا تَكُن لِّلْخَائِنِينَ خَصِيمًا وَاسْتَغْفِرِ اللَّـهَ ۖ إِنَّ اللَّـهَ كَانَ غَفُورًا رَّحِيمًا ﴿١٠٦﴾ وَلَا تُجَادِلْ عَنِ الَّذِينَ يَخْتَانُونَ أَنفُسَهُمْ ۚ إِنَّ اللَّـهَ لَا يُحِبُّ مَن كَانَ خَوَّانًا أَثِيمًا﴿١٠٧﴾ يَسْتَخْفُونَ مِنَ النَّاسِ وَلَا يَسْتَخْفُونَ مِنَ اللَّـهِ وَهُوَ مَعَهُمْ إِذْ يُبَيِّتُونَ مَا لَا يَرْضَىٰ مِنَ الْقَوْلِ ۚ وَكَانَ اللَّـهُ بِمَا يَعْمَلُونَ مُحِيطًا﴿١٠٨﴾ هَا أَنتُمْ هَـٰؤُلَاءِ جَادَلْتُمْ عَنْهُمْ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا فَمَن يُجَادِلُ اللَّـهَ عَنْهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ أَم مَّن يَكُونُ عَلَيْهِمْ وَكِيلًا ﴿١٠٩﴾ وَمَن يَعْمَلْ سُوءًا أَوْ يَظْلِمْ نَفْسَهُ ثُمَّ يَسْتَغْفِرِ اللَّـهَ يَجِدِ اللَّـهَ غَفُورًا رَّحِيمًا ﴿١١٠﴾ وَمَن يَكْسِبْ إِثْمًا فَإِنَّمَا يَكْسِبُهُ عَلَىٰ نَفْسِهِ ۚوَكَانَ اللَّـهُ عَلِيمًا حَكِيمًا ﴿١١١﴾ وَمَن يَكْسِبْ خَطِيئَةً أَوْ إِثْمًا ثُمَّ يَرْمِ بِهِ بَرِيئًا فَقَدِ احْتَمَلَ بُهْتَانًا وَإِثْمًا مُّبِينًا ﴿١١٢﴾ وَلَوْلَا فَضْلُ اللَّـهِ عَلَيْكَ وَرَحْمَتُهُ لَهَمَّت طَّائِفَةٌ مِّنْهُمْ أَن يُضِلُّوكَ وَمَا يُضِلُّونَ إِلَّا أَنفُسَهُمْ ۖ وَمَا يَضُرُّونَكَ مِن شَيْءٍ ۚ وَأَنزَلَ اللَّـهُ عَلَيْكَ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَعَلَّمَكَ مَا لَمْ تَكُن تَعْلَمُ ۚ وَكَانَ فَضْلُ اللَّـهِ عَلَيْكَ عَظِيمًا لَّا خَيْرَ فِي كَثِيرٍ مِّن نَّجْوَاهُمْ إِلَّا مَنْ أَمَرَ بِصَدَقَةٍ أَوْ مَعْرُوفٍ أَوْ إِصْلَاحٍ بَيْنَ النَّاسِ ۚ وَمَن يَفْعَلْ ذَٰلِكَ ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِ اللَّـهِ فَسَوْفَ نُؤْتِيهِ أَجْرًا عَظِيمًا ﴿١١٤﴾ وَمَن يُشَاقِقِ الرَّسُولَ مِن بَعْدِ مَا تَبَيَّنَ لَهُ الْهُدَىٰ وَيَتَّبِعْ غَيْرَ سَبِيلِ الْمُؤْمِنِينَ نُوَلِّهِ مَا تَوَلَّىٰ وَنُصْلِهِ جَهَنَّمَ ۖ وَسَاءَتْ مَصِيرًا
Mi tebi objavljujemo Knjigu sa Istinom, da ljudima sudiš onako kako ti Allah objavljuje. I ne budi branilac varalicama, i Allaha moli za oprost, jer Allah, uistinu, prašta i samilostan je. I ne zauzimaj se za one koji sami sebe izdaju jer Allah nikako ne voli onoga koji je izdajica i grješnik. Oni se kriju od ljudi, ali se ne mogu sakriti od Allaha, a On je s njima i kad noću smišljaju riječi kojima On nije zadovoljan; Allah dobro zna sve ono što oni rade. Eto, vi ih branite na ovome svijetu, a ko će ih pred Allahom na Sudnjem danu braniti, ili ko će im zastupnik biti? Onaj ko kakvo zlo učini ili se prema sebi ogriješi pa poslije zamoli Allaha da mu oprosti – naći će da Allah prašta i da je milostiv. Onaj ko grijeh uradi – na svoju štetu ga je uradio. – A Allah sve zna i mudar je. A onaj ko kakav prijestup ili grijeh počini pa time nedužna čovjeka potvori – natovario je na sebe i kletvu i grijeh očiti. Da nije Allahove dobrote i Njegove milosti prema tebi – neki pojedinci njihovi su bili naumili da te prevare – ali su samo sebe prevarili, a tebi nisu nimalo naudili. Tebi Allah objavljuje Knjigu i mudrost i uči te onome što nisi znao; velika je Allahova blagodat prema tebi! Nema kakva dobra u mnogim njihovim tajnim razgovorima, osim kada traže da se milostinja udjeljuje ili da se dobra djela čine ili da se uspostavlja sloga među ljudima. A ko to čini iz želje da Allahovu naklonost stekne Mi ćemo mu, sigurno, veliku nagradu dati. Onoga ko se suprotstavi Poslaniku, a poznat mu je Pravi put, i koji pođe putem koji nije put vjernika, pustićemo da čini šta hoće, i baci ćemo ga u Džehennem – a užasno je on boravište!” (Nisa, 105 – 115)
Kao što vidiš, početak ovih ajeta je:
ۚ وَلَا تَكُن لِّلْخَائِنِينَ خَصِيمًا
“…I ne budi branilac varalicama…”
Sredina:
هَا أَنتُمْ هَـٰؤُلَاءِ جَادَلْتُمْ عَنْهُمْ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا
“Eto, vi ih branite na ovome svijetu…”
A završetak:
لَهَمَّت طَّائِفَةٌ مِّنْهُمْ أَن يُضِلُّوكَ
„… neki pojedinci njihovi su bili naumili da te prevare…”
Neko bi mogao reći: Zar da se obruka musliman a munafici zluraduju? Zar da se Jevrej proglasi nevinim pa da ehlul kitabije dobiju snagu? Odgovor je da islam predstavlja odgoj i popravljanje, otvorenost bez okolisanja. Pogledaj kako se Uzvišeni obraća Nuhu, alejhis-selam, spominjući njegovu priču svim svjetovima:
يَا نُوحُ إِنَّهُ لَيْسَ مِنْ أَهْلِكَ
„O Nuhu, on nije čeljade tvoje.” (Hud, 46)
Nema dodvoravanja kada je istina u pitanju niti prikrivanje greški.
Jedan od savremenih učenjaka, komentarišući događaj plemena Benu Bejrik i Jevreja, kaže: “Ovdje nije u pitanju samo oslobađanje nevinog od krivice, protiv kojeg se urotila grupa ljudi da ga optuži, premda je oslobađanje nevinog ogromna stvar i vrlo teška na Allahovoj vagi, već se radi o mnogo većem pitanju, a to je uspostava kriterija, mjerila koje se neće bazirati na strastima, hiru, nepotizmu, mjerila na koje neće utjecati ljubav i mržnja bez obzira kakve okolnosti bile.
U pitanju je bilo čišćenje ovog novog društva, liječenje elemenata ljudske slabosti u njemu i liječenje džahilijetskih ostataka u svim njegovim oblicima. Bilo je više razloga da se ovaj slučaj prešuti i zataška. Postojao je jasan i očit razlog, a to je činjenica da je optuženi Židov, jedan od Židova koji nisu posjedovali ni jednu otrovnu strijelu, a da je nisu upotrijebili u ratu protiv islama i muslimana. Židova od kojih su muslimani pretrpjeli sve najgore. Židovi koji ne znaju ni za pravo, ni za pravdu, ni za pravičnost, koji ne uvažavaju apsolutno ni jednu od etičkih normi vrijednosti u svom odnosu prema muslimanima!
Postojao je i drugi razlog, a to je da se slučaj desio među ensarijama, među onima koji su prihvatili i pomogli Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, i ashabe. Postojao je i treći razlog, a to je nepružanje Židovima prilike da odapnu novu strijelu na ensarije da jedni druge potkradaju, a onda za to optužuju Židove. Oni ne propuštaju takvu priliku kako bi ih osramotili.
Ali stvar je bila veća i ozbiljnija od svega toga. U pitanju je bio odgoj nove zajednice kako bi bila spremna za preuzimanja obaveze hilafeta na Zemlji i vođenje čovječanstva. Ona ne može odgovoriti ovim obavezama sve dok joj ovaj jedinstveni program, koji nadmašuje sve što je čovječanstvo do tada poznavalo, ne bude u potpunosti jasan; sve dok se on ne ustabili i upotpuni u stvarnom životu i sve dok se u njoj ne uspostavi kriterij pravednosti kojim će suditi i mjeriti među ljudima neovisno od svih zemaljskih obzira, vidljivih bliskih interesa i okolnosti koje ljudi drže nečim velikim, što jednostavno, ne mogu zanemariti.
Uzvišeni Allah je odabrao baš u ovo vrijeme ovaj slučaj i skandal sa Židovom, u vrijeme kada su muslimani u Medini doživljavali velike neprijatnosti od strane Židova, koji su uz to huškali mušrike protiv njih, podržavali munafike u Medini, i sve što su imali od spletki, iskustva i znanja upotrijebili su protiv ove vjere. To je bilo u vrlo kritičnom periodu muslimana u Medini; neprijateljstva ih okružuju sa svih strana, a iza svih tih neprijateljstva stoje Židovi. Allah je odabrao ovaj slučaj u ovim okolnostima kako bi odgojio muslimane i učvrstio menhedž (metodologiju) liječenja greški bez odlaganja.
Stoga nije bilo prostora za cvijeće, eleganciju, politiku i vještinu u skrivanju onoga što dovodi u nezgodnu situaciju i prikrivanje onoga što smeta. Nije bilo mjesta ni za vidljiv interes muslimaske zajednice, ni uzimanje u obzir trenutnih okolnosti koje su je okruživale. Ovdje je stvar bila vrlo jasna i čista i nije trpila nikakvo lakiranje i maskiranje. Ova ozbiljnost je ustvari bila bitna karakteristika ovog menhedža i njegovih osnova.“
Autor: Muhammed Husejn Jakub
Iz djela Priča o iltizamu i čišćenje od džahilijeta
Bilješka:
1 Tj. obraća se svima a ne samo trojici koji su postavili pitanje. Op.prev.
