Pretjerivanje (el-guluvv)
Pretjerivanje je prelaženje granica koje je postavio islam, bez obzira da li se radilo o dodavanju ili oduzimanju nečega.
Ibn Hadžer veli: „Guluvv je žestoko pretjerivanje u nečemu, prelaženje granica.“[1]
Najopasniji vid pretjerivanja je pretjerivanje u veličanju dobrih ljudi, a ono je pretjerivanje koje označava da se dobrim ljudima dadnu neka prava koja samo Allah posjeduje.[2]
Pravilo na osnovu kojeg određujemo šta je to pretjerivanje
Allah je upotpunio blagodati prema Svojim robovima, a jedna od najvažnijih blagodati je to što im je vjeru usavršio. Vjera se sastoji od naredbi i zabrana i svako onaj ko pređe granicu i ne ispuni naredbu ili prekrši zabranu smatra se da pretjeruje u vjeri.
To je pojasnio šejh Sulejman b. Abdullah b. Muhammed b. Abdulvehab, kazavši: „Ono što ukazuje da se radi o pretjerivanju jeste kršenje Allahove naredbe.
To je, ustvari, kršenje granica koje je Allah zabranio i kazao:
…i ne budite u tome obijesni i granice ne prelazite da vas ne bi snašla srdžba Moja.“[3]/[4]
Ispravna vjera je na sredini između pretjerivanja i popuštanja, i svako ko izađe iz te sredine, tj. ko pređe granicu ili u jednu ili u drugu stranu smatra se da je pretjerao u vjeri.
Šejh Šenkiti kaže: „Pretjerivanje koje je zabranjeno obuhvata i dodavanje i oduzimanje. Ulema je ustanovila da je istina između pretjerivanja i popuštanja. Na to značenje upućuju i riječi Mutarrifa b. Abdullaha: ‘Dobro je između dva zla. Na osnovu ovoga znaš da je onaj ko se kloni i pretjerivanja i popuštanja biva upućen na Pravi put.'“[5]
Dakle, onaj ko pređe neku od granica, pa doda nešto ili popusti u nečemu, taj pretjeruje u vjeri, jer u tom slučaju ili krši naredbu ili krši zabranu, i ovo je mjerilo koje određuje šta je pretjerivanje.
Govoreći o ta'zimu (veličanju i poštivanju), Ibn-Kajjim kaže: „Ta'zim je spoznaja veličine propraćena poniznošću prema tome.
Postoje tri kategorije, ili tri stepena ta'zima:
Prvi: ta'zim prema naredbama i zabranama, a to podrazumijeva odnos prema njima bez pretjeranog popuštanja, žestokog prihvatanja i pronalaska razloga koji slabi poslušnost.
Ovdje imamo 3 stvari koje su u koliziji sa ta'azimom (uvažavanjem) naredbi i zabrana. Jedna od njih je popuštanje koje čovjeka vodi ka tome da ne bude potpuno pokoran. Druga pretjerivanje (guluvv), tj. prelazak preko granica naredbi i zabrana.
Prvo je popuštanje, a drugo je pretjerivanje. Allah nije naredio ni jedno djelo, a da šejtan ne pokuša jedno od dvoje: ili da se prema njemu nemarno odnosi ili da se ode u pretjerivanje u činjenju tog djela, a Allahova vjera je sredina između tog dvoga, poput doline između dva brda, upute između dvije zablude, srednji put između dvije pokuđene stvari.
Kao što se onaj koji je popustio odnosi nemarno i ne pristupa kako treba, tako i onaj koji je žestok ne pristupa na pravi način. Jedan je nemaran i ne vodi računa o granicama, dok ih drugi pretjerano prelazi. Uzvišeni Allah zabranio je pretjerivanje:
Reci: ‘O sljedbenici Knjige, ne zastranjujte i ne pretjerujte u vjerovanju svome.‘“[6]/[7]
Tumačeći ajet:
I tako smo od vas stvorili zajednicu srednjeg puta.[8]
Ibnul-Dževzi kaže: „Temelj ovoga jeste činjenica da su najbolje stvari one koji su umjerene. Pretjerivanje i popuštanje su pokuđeni i ukoreni.
Taberi spominje da se umjerenost ogleda i u djelima, jer muslimani nisu popustili u vjeri poput jevreja koji su ubijali vjerovjesnike i Allahov govor iskrivljavali, niti su pretjerali poput kršćana koji su Isaa učinili Allahovim sinom.“[9]
Iz knjige: Uzroci devijacija u akidi
Autor: Mr Jakub Algić
Bilješke:
[1] Fethul-bari, 13/278
[2] El-Kavlus-sedid šerhu Kitabit-tevhid, 153.
[3] Taha, 81.
[4] Tejsirul-azizil-hamid, str. 301.
[5] Edvaul-bejan, 1/322.
[6] El-Maide, 77.
[7] Medaridžus. Salikin, 3/380-381.
[8] El-Bekare, 143.
[9] Zdul-mesir, 1/154.
